سیاستگذاری های ماهواره ای در ایران(۲)

سیاست گذاری های ماهواره ای در ایران:

برخی ملاحظات نظری و اجرایی خاص ایران در استفاده از ماهواره ها:

علی رغم موفقیت قابل توجه سایر کشورها در بهره وری مناسب از ماهواره به نظر می رسد وضعیت ایران دارای ویژگی های خاص نیز باشد و توجه کافی به این ویژگی ها شرط موفقیت برنامه های اجرایی خواهد بود:

1- بهترین ویژگی انحصاری ایران را باید در محدودیت های خاص تولید و پخش برنامه های تلویزیونی دانست. به نظر می رسد از این نظر تلویزیون ایران شاید حتی در جهان اسلام نیز موقیتی استثنایی یا حداقل دارای موارد مشابه بسیار محدود باشد. در حال حاضر، تولید و پخش برنامه های خبری، فیلم و سریال و حتی مستند و مسابقه تلویزیونی ایران تابع مقررات و معیارهای نوشته و نانوشته بسیاری محدود کننده ای است که شامل موازین گفتاری، رفتاری، موسیقی، موضوع، نحوه پردازش و ... می شود. به نظر می رسد هرگونه بهره وری از ماهواره موجب یک پارادوکس خواهد شد.

الف) از یک سر، اگر محتوای کانال های ماهواره ای مورد نظر تابع معیارهای جاری تلویزیون در ایران باشد در ان صورت

1- پیدا کردن کانال ها و برنامه های واجد این شرایط که از نظر کیفیت فنی و محتوایی نیز قابل قبول باشند بسیار سخت خواهد بود و در نتیجه بر کردن وقت بخش چندین کانال که هر کدام چند ساعت در شبانه روز فعالیت کنند مساله ای بسیار جدی خواهد شد. چنین گزینشی همچنین

2- براوردن خواسته ها و رجحان های محتوایی مخاطبان( یا دست کم بخش قابل توجهی از انها) را غیر ممکن خواهد کرد. در چنین شرایطی تنها تکثر عددی برنامه ها به وجود خواهد امد و تجربه تکثر کانال های تلویزیونی بیش تر به نوع  محتوا مربوط می شود تا به تعداد صرف کانال ها. در نتیجه، می توان بیش بینی کرد بخش هایی از مردم همچنان به بهره گیری از کانال های غیر مجاز و مخرب ادامه دهند.

ب) در صورت تعیین معیارهای متفاوت مسامحه گرانه تر در گزینش محتوا برای کانال های مورد نظر بازهم حداقل دو مشکل عمده رخ خواهد داد.

1- کانال های تلویزیونی ملی- که به عنوان رسانه ملی وظیفه تولید و بخش محتواهای داخلی و هدایت فرهنگی و کمک به تقویت هویت ملی را به عهده دارد- در رقابت بامحتوای عمدتا خارجی و جذاب تر به رسانه درجه دوم تبدیل خواهد شد و وضعیت جاری در بین برخی از خانواده ها(که ماهواره رسانه اصلی انهاست) تداوم خواهد یافت.همچنین انتخاب معیارهای مسامحه گرانه تر برای کانال های ماهواره ای،

2- باعث ایجاد تردید در مشروعیت سیاست های محتوایی سازمان صدا و سیما در بین مردم خواهد شد و در نتیجه با افزایش بی اعتمادی به مشروعیت فرهنگی ان ها بی اعتنایی به برنامه های فرهنگی (مذهبی و ملی) اجرا شده توسط صداو سیما ایجاد خواهد شد.

به نظر می رسد تنها راه برون رفت از وضعیت پارادوکسیکال فوق روشن شدن و تدوین همزمان معیارهای تولید و بخش برنامه های تلویزیونی در کانال های موجود زمینی و کانال های ماهواره ای خواهد بود. این راه حل بطور حتم، مستلزم بازاندیشی در موازین و اصول و فرهنگ تصویری و تلویزیونی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود تا امکان اعمال سلیقه شخصی گردانندگان از بین رفته و یک مجموعه از معیارها و موازین در فرهنگ تصویری جمهوری اسلامی متجلی شود.(منتظر قائم،1382)

مساله ماهواره در ایران: گذشته، حال و اینده

از هر منظر و با هر رویکرد سیاسی و فرهنگی که به وضعیت ماهواره و تجهیزات دریافت کانال های تلویزیونی و رادیویی خارجی در ایران نگریسته شود، می توان ان را نامطلوب و بحران زا دانست. با وجود گذشت بیش از 8 سال از زمان تصویب قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات، دریافت از ماهواره در تاریخ 26/11/73 ( و ابلاغ ایین نامه اجرایی ان در تاریخ 21/1/74 توسط هیات دولت)، بر اساس برخی تخمین های غیر رسمی، بیش از 3 میلیون دستگاه رسیور و بشقاب ماهواره ای در کشور وجود دارند، در حالی که در طول مدت اجرای قانون مزبور تنها کم تر از 70000 دستگاه کشف و ضبط شده اند. در حال حاضر، حدود 15 میلیون ایرانی در خلوت خانه خود دسترسی کنترل نشده ای به برنامه های صدها کانال تلویزیونی بخش شده از ده ها کشور و شرکت خصوصی دارند.

خطر بداموزی اخلاقی و رفتاری به ویژه نسل جوان و خانواده ها را تهدید می کند . به دلیل ممنوعیت والدین و تمام مردم از انتقال تجارب به یکدیگر و اموزش نحوه بهره وری مطلوب و کاستن از میزان خطرات و بداموزی ها محروم اند.

شاید بسیاری از سیاست گذاران و فعالان سیاسی و فرهنگی علت شرایط جاری را به قانون ممنوعیت نسبت دهند و از این منظر تغییر قانون و رفع ممنوعیت را راه حل وضعیت موجود بدانند. در واقع، قانون فوق از زمان طرح اولیه ان تا امروز،موضوع بحث و مناقشه بسیاری بوده است. موافقان این قانون بر ان بودند که برنامه های ماهواره ای عمدتا مخرب و مبتذل بوده و عامل اصلی زدودن ارزش ها و معیارهای اصیل اسلامی و ملی به شمار می ایند.

در برابر، مخالفان نیز دلایلی نظیر اجرایی نبودن قانون به دلیل پیشرفتهای فنی و حتی امکان افزایش بهره وری به دلیل تجربی را یاداور شدند. اما بررسی مشروح مذاکرات نشان می دهد که هر دو گروه موافقان و مخالفان قانون ممنوعیت ان را مطلق و نقطه بایان وضعیت ماهواره نمی دانستند و حتی موافقان انرا اقدامی موقتی و تاخیری قلمداد می کردند تا فرصت مناسب برای تقویت و اماده سازی دستگاه هاهی فرهنگی کشور فراهم شود.

مشروح مذاکرات نشان می دهد راهکارهای عدیده ای برای برخورد با پدیده پخش مستقیم ماهواره ای اندیشیده شده بود که باید مورد پیگیری قرار می گرفت. ماده 5 قانون ممنوعیت سازمان صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (موسسه رسانه های تصویری) را مجاز به ضبط و بخش برنامه های غیر مغایر با ارزش ها و مبانی فرهنگی اسلامی و ملی دانست، ماده4 تمام دستگاه های فرهنگی کشور را موظف به مطالعه و تبیین اثار مخرب استفاده از برنامه های منحرف کننده در جامعه ساخت.

همچنین، ماده 10 قانون ممنوعیت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را موظف کرد تا با همکاری وزارت پست و تلگراف و تلفن و سازمان های ذی ربط، از اهرم های حقوقی و بین المللی در جهت حراست از مرزهای فرهنگی کشور و حفظ کیا خانواده علیه برنامه های مخرب م مبتذل ماهواره اقدام کند.

با بررسی مشروع مذاکرات و متن مصوب قانون ممنوعیت سال1373 می توان چنین نتیجه گرفت که شرایط نابسامان ماهواره در کشور تنها ریشه در قانون فوق ندارد و حتی نمی توان ان را علت اصلی شرایط جاری دانست، بلکه علت اصلی عدم اجرای کامل قانون و به ویژه مواد4 ،5 و 10 (بلاخص ماده 5) قانون فوق است.

در واقع، برخی از سیاست های مورد تصویب در قانون فوق به فراموشی سپرده شد و راهبرد ماهیتا کوتاه مدت و جانبی ممنوعیت بزرگ نمایی و تبدیل به سیاستی ظاهرا تمام عیار شد. البته می توان بخشی از علت خطای جایگزینی راهبرد به جای سیاست جامع را به متن قانون فوق منتسب کرد. این قانون، به هیچ وجه، راهکارهی نظارتی مناسبی برای اجرای مواد4 ،5 و10 را پیش بینی نکرده بود.

در هر حال، از زمان تصویب قانون ممنوعیت تا کنون تقریبا همه مسئولان عال رتبه نظام، شخصیتهای سیاسی و فرهنگی و احزاب و جناحهای سیاسی بر لزوم بهره وری مناسب از ماهواره و برنامه های مثبت ان تاکید نمده و یا عدم امکان عملی و فنی اجرای قانون ممنوعیت و جمع اوری دستگاه های دریافت را گوشزد کرده اند.

اصول کلی فوق مورد تایید وتاکید مردم نیز قرار دارد. شایان ذکر مجدد است که مردم مجری اصلی و نهایی قانون و سیاست ماهواره ای هستند و انها مجریان اصلی قانون به مجرمان اصلی ان تبدیل خواهند شد.

یک نظرسنجی انجام شده در سال 1373 در شهر تهران نشان داد که از نظر پاسخگویان مهمترین علت گرایش به استفاده از ماهواره ضعف امکانات تفریحی و سرگرمی در جامعه و به خصوص ناتوانی برنامه های صدا و سیما در براوردن نیازهای اقشار مختلف(از نظر برنامه های تفریحی و خبری) بوده است.

پاسخگویان مهمترین راه مقابله با خطرات ناشی از ماهواره را استفاده از ابزار فرهنگی دانستند:

تقویت کمی و کیفی برنامه های صدا و سیما، بالا بردن سطح اگاهی مردم، و گسترش زیر ساخت و امکانات فرهنگی در جامعه(صدا وسیما1373 نظرسنجی از مردم تهران درباره ماهواره)

نظر سنجی دیگری در همین سال نشان داد که 35 درصد باسخگویان عدم رضایت از برنامه های تلویزیون را عامل گرایش مردم به ماهواره دانسته بودند.(واحد سنجش افکار مرکز تحقیقات صدا و سیما دی ماه 1373 ، نظرسنجی درباره ماهواره)

یک نظر سنجی دیگر در سال 1376 نشان داد که نگرش مردم( به ویژه مردان) نسبت به استفاده از ماهواره در حد متوسط بوده است در حالیکه بیشتر مردم نسبت به برخی خطرات ماهواره اگاهی دارند و استفاده از ماهواره در سطح جامعه و بویژه توسط نوجوانان و جوانان را موجب بداموزی و مخاطرات فرهنگی دیگر می دانند.(صدا وسیما1376 ، بررسی نگرش مردم نسبت به استفاده از ماهواره)

نظرسنجی های انجام شده در شهر تهران در سال 1380 نیز نتایج مشابه و ثابتی را به دست دادند.(وزارت اطلاعات1380، ماهواره از نگاه مردم)

نظر سنجی های انجام شده در فاصله سالهای 1373 تا 1380 نشان می دهندکه بیشتر مردم به استفاده از برنامه های ماهواره ای گرایش دارند و استفاده از انها را به طور کامل یا مشروط حق خود می دانند. همچنین، باسخگویان بر این باور بوده اند کهمهمترین علل گرایش به ماهواره ضعف امکانات تفریحی در جامعه و نقصان کمی و کیفی برنامه های تلویزیونی هستند. این نگرشها به ایجاد یک تقاضای چند میلیونی برای خرید و استفاده از تجهیزات ماهواره ای منجر گردیده است که توسط قاچاقچیان براورده می شود.

به طور خلاصه، می توان گفت که نظریه های ابراز شده توسط مسئولان عالی رتبه نظام، نمایندگان مجلس، دستگاه های اجرایی، متخصصان و مردم در طول سالهای گذشته دو اصل بنیادین و به هم پیوسته را در خود دارد:

ضرورت بهره وری مناسب از برنامه های مطلوب ماهواره ای و مبارزه با رواج و دریافت کنترل نشده کانالهای بعضا مخرب ماهواره ای.

بررسی وضعیت ماهواره در سایر کشورهای اسیایی نشان داد که دو ضرورت فوق الزاما مانعه الجمع نیستند و می توان با تهیه روش و ساختارهای سنجیده به هر دو هدف فوق نایل شد، در حالی که ممنوعیت مطلق ضرورت نخست و ازادی بدون محدودیت ضرورت دوم رت فدا می کند و از این رو، قابل اجرا یا قابل پذیرش نیست. با راه اندازی یک سیستم ملی می توان برنامه ها و کانالهای مورد قبل را در اختیار مردم قرار داد وهمزمان با استفاده از روشهای فرهنگی و تبلیغی و همچنین روشهای بازدارنده قانونی از بهره وری از برنامه های کنترل نشده توسط برخی از شهروندان کاست. بدیهی است که روشها و ساختارهای مطلوب برای کشور ما باید با ملاحظات مذهبی و فرهنگی و حتی اقتصادی هماهنگی داشته باشد و با مطالعه و بررسی دقیق پیش بینی و اجرا شود.

بررسی وضعیت ماهواره در ایران موید گزاره های ذیل است:

1- قانون مصوب سال 1373 به طور کامل اجرا نشده و بویژه از ماده 5 غفلت شده است.

2- اکثریت قابل توجهی از مردم(به ویژه در تهران) مالکیت و بهره وری از تجهیزات ماهواره ای را بسته به تصمیم شخصی و از مصادیق ازادی های فردی خود می دانند.

3- ضعف امکانات تفریحی در جامعه و کمبودهای رسانه های موجود باعث تداوم و استمرار تمایل مردم به استفاده از ماهواره می شود.

4- دستگاه های مسئول مبارزه با قاچاق و بهره وری از تجهیزات ماهواره ای موفقیت قابل ملاحظه ای در انجام وظایف خود نداشته اند.

5- مردم و شخصیتهای سیاسی و متخصصان به دو  اصل توامان بهره گیری از برنامه های مناسب و مبارزه با کانال ها و برنامه های مخرب اعتقاد دارند.

6- ممنوعیت مطلق و نیز ازاد سازی بدون محدودیت یکی از دو اصل فوق را نادیده می گیرد یا خواهد گرفت.

7- راه اندازی یک سیستم ملی سنجیده و کنترل شده می تواند هر دو اصل فوق را تا اندازه زیادی ملحوظ و محفوظ بدارد.

8- سیاست بهره وری باید به عنوان محور و ممنوعیت یا ازادی ماهواره به عنوان مکمل در سیاست ماهواره ای ایران در نظر گرفته شود.( مرکز بژوهشهای مجلس،1382 )             

سیاستگذاری های ماهواره ای در ایران(۱)

دانشگاه تهران

دانشکده علوم اجتماعی ""

ماهواره ها:

" با تکیه بر سیاستگذاری های ماهواره ای در ایران"

درس: تکنولوژی های نوین ارتباطاتی

استاد: دکتر کوثری

دانشجو: فرناز احمدزاده نامور

1385

چکیده:

به گفته بسیاری از اندیشمندان، مهمترین عاملی که چهره قرن 21 و شیوه زندگی مردم را تعیین خواهد کرد، فناوری است که به ویژه در زمینه ارتباطات در صدد است تا جهانی متفاوت با انچه که می شناسیم بنا کند. پیشگامان دنیای اینده مدت هاست که به زندگی ما راه یافته اند و ماهواره های بین المللی که برنامه های انها به طور مستقیم از طریق گیرنده های خانگی دریافت خواهد شد نیز در راهند. دگرگونی مهمی که در بی این اتفاق رخ خواهد داد، به ویژه در کشورهای جهان سوم چنان اهمیت دارد که نه فقط دولتمردان بلکه همه ما باید به ان بیندیشیم.

امواج ماهواره ای با قانون، مقررات و ابزار رسانه ای موجود قابل کنترل نیست. بنابراین، سیاست استفاده صحیح از ان باید مد نظر مدیران و برنامه ریزان جوامع از جمله مدیران و برنامه ریزان کشور ما باشد. سازمان و نهادهای مختلف اجتماعی- فرهنگی جامعه ما باید با سیاستگذاری و برنامه ریزی صحیح و سازمان یافته، به تقویت و توسعه برنامه های علمی و اموزشی و حتی تفریحی و سرگرم کننده به توسعه همه جانبه اقتصادی- اجتماعی جامعه کمک کنند.

در این مقاله ابتدا به توضیح ماهواره و کاربردهای ان، انواع ماهواره ها در ایران و سپس سیاستگذاریهای اتخاذ شده در زمینه استفاده از امواج ماهواره ای در ایران پرداخته می شود.

مقدمه:

ماهواره چیست؟

ماهواره satellite یعنی هر جسمی که به دور جسم دیگر در گردش باشد. دقیقا مثل ماه که در مداری به دور زمین می گردد و یا سیارات منظومه شمسی که به دور خورشید می چرخند. به عبارت دیگر ماه moon همان معنای ماهواره  را می دهد و تا قبل از اینکه گالیله ماه های سیاره ژوپیتر را کشف نکرده بود، کلمه ماه دقیقا مفهوم ماهواره  را داشت. پس از کشف 4 "ماه" در سیاره ژوپیتر- سیاره مشتری- اقایJohannes Kepler  از گالیله خواست تا نام "ماه" سایر کرات را به ماهواره  تغییر دهد و فقط "ماه" کره زمین به نام "ماه" باقی بماند. ریشه اصلی لغت ماهواره satellite  در زبان لاتین به و به معنای همراه، وابسته و ملازم است.

اما در اصطلاح عامه وقتی صحبت از ماهواره می شود منظور ماهواره مصنوعی artificial satellite است. به عبارت دیگر به ماه، زمین و سایر سیارات ، ماهواره های طبیعی natural satellite و به ماهواره های ساخت دست بشر که به دور زمین و یا هر جسم دیگری در حال چرخش است، ماهواره های مصنوعی – قمرمصنوعی- گفته می شود.

دسته بندی ماهواره ها:

دسته بندی ماهواره ها می  تواند بر اساس معیارهای مختلف انجام گیرد. از جمله:

دسته بندی ماهواره ها بر اساس ارتفاع انها از کره زمین:

- کم ارتفاع LEO: Low Earth Orbit: به ماهواره هایی گفته می شود که در ارتفاع 200 تا 1200 کیلومتری زمین قرار دارند.

- ارتفاع متوسط MEO: Medium Earth Orbit:ماهواره هایی با ارتفاع 1200 تا35790 کیلومتر از سطح زمین در این بخش دسته بندی می شوند.

- مدار هم گردش GEO: Geosynchronous Earth Orbit:به ماهواره هایی گفته می شود که در ارتفاع 35786 کیلومتری از سطح زمین قرار دارند که اصطلاحا به این مدار، مدار GEO می گویند. ماهواره های مخابراتی نظیر ماهواره های اینترنت عمدتا در این مدار قرار دارند. این ماهواره ها با سرعتی برابر کره زمین در حرکت هستند. مدار GEO به افتخار پروفسور ارتور کلارک با نام کلارک اربیت Clark Orbit نیز شناخته شده است.

- مدار هم گردش- بدون حرکت GSO:Geostationary Orbit: به ماهواره هایی اتلاق می شود که در مدار GEOقرار دارند و ضمنا در جای خود ثابت و بدون حرکت هستند. در حقیقت به دلیل خصوصیت ویژه این مدار، اجرامی که در این مدار قرار می گیرند هم جهت و هم سرعت حرکت زمین، گردش می کنند و بنابراین از دید ما ثابت به نظر می رسند.

هر ماهواره دارای طول عمری است، ماهواره هایGSO  که در ابتدای عمر خود در محل خود ثابت هستند پس از گذشت چند سال از استقرارشان در فضا، کم کم شروع به حرکت می کنند، برای اینکه این ماهواره ها را به محل خود بازگردانند، بر روی انها موتورهایی نصب می کنند که در صورت حرکت ماهواره، روشن شده و ان را به جای اصلی خود باز می گرداند، به این ماهواره ها،ایکلایند inclined satellite می گویند.

دسته بندی ماهواره ها بر اساس کاربرد:

1- ماهواره های نجومی: ماهواره هایی هستند که جهت کشف کهکشان ها، سیارات و دیگر کرات اسمانی به فضا پرتاب می شوند.

2- ماهواره های ارتباطاتی: به ماهواره هایی که عمدتا جهت ارتباطات مخابراتی و رادیویی مورد استفاده قرار می گیرند گفته می شود. این ماهواره ها معمولا در مدارGEO قرار دارند. ماهواره های تلویزیونی- رادیویی و اینترنتی در این دسته بندی قرار می ئگیرند.

3- ماهواره های اکتشافی زمینی: ماهواره هایی که جهت اکتشافات غیر نظامی از زمین نظیر تهیه نقشه، بررسی های محیطی و ... مورد استفاده قرار می گیرند.

4- ماهواره های مکان یاب: ماهواره هایی که جهت مشخص کردن مکان اشیا یا وسایل بر روی زمین مورد استفاده قرار می گیرند. مثلا مکان یابی کشتی ها و...

5- ماهواره های شناسایی و اکتشافی: مانند ماهواره های اکتشافی است با این تفاوت که کاربرد نظامی نیز دارد. نام دیگر این ماهواره ها، ماهواره های جاسوسی است.

6- ماهواره های خورشیدی: این ماهواره ها به منظور قرار گرفتن در مدارهای با ارتفاع بسیار بالا از سطح زمین ساخته می شوند.

7- ایستگاه های فضایی: در واقع ایستگاه های فضایی نیز نوعی ماهواره اند که جهت استقرار فضانوردان در فضا ساخته می شود.

8- ماهواره های اب و هوایی: ماهواره هایی که مختص اب و هوا هستند.

9- ماهواره های کوچک: ماهواره هایی که در وزن و حجم های خیلی کوچک درست می شوند، این ماهواره ها از 10 کیلوگرم تا500 کیلوگرم هستند.(ماهواره سینا-1 جزو این گروه ماهواره هاست.)

 10- ماهواره(کاو): نام دیگر این ماهواره، کپسول زمان است. کار این ماهواره ضبط پیغام های اهل کره زمین در زمان حال برای اهالی کره زمین در 50 هزار سال دیگر است. این ماهواره در سال2006 به فضا پرتاب خواهد شد. این پروژه با پشتیبانی و نظارت یونسکو و سازمان فضایی اروپا انجام می شود. (مجله، ای،تی ،یو،1384)

ماهواره سینا-1 و زهره از جمله ماهواره های ایرانی هستند که در زیر به توضیح انها پرداخته می شود.

ماهواره سینا-1:

نخستین ماهواره جمهوری اسلامی ایران به کمک روسیه در مدار زمین قرار گرفت. این ماهواره که سینا-1 نام دارد دارای 170 کیلوگرم وزن بوده و در هر 24 ساعت 14-15 بار به دور زمین می چرخد.این ماهواره به وسیله موشک کاسموس-3 به همراه 3 ماهواره دیگر از کشورهای روسیه، چین و بریتانیا از بایگاه روسی بلستیک به هوا برتاب شد.

سینا-1 در ارتفاع 700 کیلومتری زمین در مدار خود جای گرفت تا بتواند بس از طی یک هفته کارهای ازمایشی، به مدت 3 سال در خدمت علوم و فنون کشور باشد.این ماهواره دارای 2 دوربین است که بوسیله انها می تواند تصاویری با دقت 50 متر از زمین تهیه کرده و نسبت به ضبط یا ارسال ان به بایگاه زمینی خود اقدام کند.

همچنین در سینا-1 بنجره ای برای ارتباطات مخابراتی گنجانده شده که می تواند با 2 کانال مخابراتی زمینی به ارسال و دریافت سیگنال ببردازد. منبع تغذیه این ماهواره باتری هایی است که توسط سلول های خورشیدی تعبیه ده در ان شارژ می شوند. مدیریت ماهواره سینا به عهده شرکت صاایران است و ماموریت ان عبارت است از:

بررسی های زمین شناسی، منابع زیر زمینی، حوادث غیر مترقبه، مطالعات سنجش از راه دور، تحقیقات جغرافیایی و نقششه برداری و...

این ماهواره با همکاری شرکت های بالیوت و ابتک از روسیه و شرکت صاایران، وزارت علوم تحقیقات و فن اوری و موسسه مهندسی نقشه برداری از ایران ساخته شده است.(خبرگذاری ایسنا،1384 ) 

روژه ملی ماهواره زهره: ﭘ

طراحی و برنامه ریزی بروژه ملی ماهواره زهره، در دهه 70 میلادی(دهه 50هجری شمسی) اغاز شد.هدف از طراحی این ماهواره تامین نیازهای مخابراتی، ارتباطات نظامی و سیگنال رسانی برنامه های رادیویی و تلویزیونی بوده است. اجرای این بروژه با بیروزی انقلاب اسلامی، وقوع و استمرار جنگ تحمیلی و محاصره اقتصادی با دشواری و تعطیلی روبرو شد. ولی از سال1357 با تصمیم قاطع شورای امنیت ملی با جدیت دنبال شد. با فعال شدن این ماهواره، ایران بس از برداخت اجاره ترانسبورتر برای تامین ارتباطات محلی خود بی نیاز می شود. تاکنون در ارتباطات کشور و در بخش برنامه های رادیویی و تلویزیونی از ماهواره های استیجاری استفاده شده است که در صورت داشتن ماهواره اختصاصی می توان در سطح بسیار گسترده و مطلوب تری از این ففناوری در بهبود ارتباطات استفاده کرد.

ماهواره مخابراتی زهره قابلیت ارائه خدمات در زمینه ارتباطات تلفن، ارتباطات داده و بخش رادیو تلویزیونی ماهواره در تمام نقاط ایران را دارد.

هم اکنون، سه نقطه مداری بین المللی در مدار ژئو در موقعیت های26،24 و47 درجه شرقی در اتحادیه بین المللی مخابرات به نام شبکه های زهره برای ایران به ثبت رسیده است که با توجه به استقرار ماهواره زهره در هر یک از این نقاط زهره1،2 یا3 نام می گیرد. زهره دارای12 ترانسبورتر در باند و قدرت فوق العاده ارسال سیگنال است و توان بوشش منطقه و بخش های مهمی از قاره اسیا، اروبا و افریقا را دارد.در ماهواره امکان یک بوشش بیرونی نیز از نظر فنی تعبیه شده که در صورت انجام هماهنگی فرکانسی تا برتاب ماهواره، با شبکه های ماهواره ای مجاور خود قابلیت بوشش منطقه دیگر نیز وجود خواهد داشت.

زهره با موشک سایوز برتاب خواهد شد و در مدار34 درجه قرار خواهد گرفت. این ماهواره تا6 ماه در مدار، بیمه تمام خطرات است و ایستگاه های کنترل ان نیز تا یکسال ضمانت دارد.استفاده کنندگان عمده ماهواره در کشور سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی، شرکت مخابرات ایران و سایر نهادهای دولتی و خصوصی خواهند بود که با تاسیس شبکه های زمینی با استفاده از ماهواره خدمات ارتباطی خود را عرضه خواهند کرد. سازنده ماهواره ملی زهره شرک روسی با تجربه ساخت بیش از 1000 ماهواره با کاربردهای مختلف است. بخش های مخابراتی، سنسورها و کامبیوتر ان از سوی سه شرکت فرانسوی و المانی ساخته می شود که ترکیب مناسب فوق و مشارکت چهار شرکت قوی باعث می شود این ماهواره از کیفیت بسیار بالایی برخوردار باشد.(سازمان فضایی ایران)